ΟΜΙΛΙΑ ΙΔ´ ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

Ο Ευαγγελισμός. Λεπτομέρεια από Δωδεκάορτο του 12ου αιώνα στο Σινά.

ΟΜΙΛΙΑ ΙΔ´ 

ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ

ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΝΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΜΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΚΑΙ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ

1. Ὁ προφήτης ψαλμωδός, ὅταν ἀπαριθμεῖ τά εἴδη τῆς κτίσης καί διακρίνει τή σοφία τοῦ Θεοῦ σ’ ὅλα αὐτά, συνεπαρμένος ἀπό τό θαῦμα, ἀνάμεσα σ’ ἄλλα πού εἶπε, βροντοφώνησε· «Πόσο μεγάλα καί θαυμαστά εἶναι τά ἔργα σου Κύριε, ὅλα ἀνεξαιρέτως μέ σοφία τά δημιούργησες». Σ’ ἐμένα τώρα ποιός λόγος παρόμοιος θά βρεῖ ἐφαρμογή, πού προσπαθῶ μ’ ὅλες τίς δυνάμεις μου νά διαλαλήσω ὑμνώντας τή σαρκική ἐμφάνιση τοῦ Λόγου πού δημιούργησε τό σύμπαν; Ἐάν μάλιστα ὅλα τά ὄντα εἶναι ἕνα θαῦμα καί τό ὅτι προῆλθαν αὐτά ἀπό τήν ἀνυπαρξία στήν ὕπαρξη εἶναι κάτι τό θεϊκό, πού ἀξίζει νά ὑμνηθεῖ ποικιλοτρόπως, πόσο πιό θαυμάσιο καί πιό θεῖο καί πιό ἀναγκαῖο εἶναι νά ὑμνηθεῖ ἀπό μᾶς τό γεγονός ὅτι κάποιο ἀπό τά ὄντα αὐτά ἔγινε Θεός καί ὄχι μόνον Θεός ἀλλά ὁ πραγματικά ἀληθινός Θεός, καί μάλιστα ἐνῶ ἡ δική μας φύση δέν μπόρεσε ἤ δέν θέλησε νά διαφυλάξει αὐτό πού ἔγινε καί γι’ αὐτό δίκαια κατακρημνίστηκε στά κατώτατα τῆς γῆς; 

Εἶναι τόσο μεγάλο, θεϊκό, ἀπόρρητο καί ἀκατανόητο τό γεγονός ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση μας ἔγινε ὁμόθεη καί τό ὅτι ἐξαιτίας αὐτοῦ λάβαμε τή χάρη νά ξαναγυρίσουμε πρός τό καλύτερο, ὅπως καί στούς ἁγίους ἀγγέλους καί στούς ἀνθρώπους καί στούς προφῆτες, ἄν καί βλέπουν διά τοῦ πνεύματος, παραμένει πραγματικά ἄγνωστο τό ἀπ’ ἀρχῆς ὑπάρχον κρυμμένο μυστήριο. Καί τί ἄλλο πρέπει νά προσθέσω γιά νά ὁλοκληρώσω αὐτήν τή σκέψη;
Κι αὐτό τό γεγονός ὄχι μόνο ὅτι πραγματοποιήθηκε, ἀλλά καί πῶς ἔγινε, πάλι παραμένει μυστήριο, τό ὁποῖο πρέπει νά πιστέψει κανείς. Εἶναι ὅμως ἀκατανόητο, ἀλλά πού πρέπει νά προσκυνεῖται· εἶναι κάτι πού δέν σηκώνει περιέργεια, ἀλλά πού προσκυνεῖται καί πού γίνεται πιστευτό μόνον μέ τή χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος· «Κανείς ἐξάλλου δέν μπορεῖ νά πεῖ ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ Κύριος, παρά μόνο μέ τή φώτιση τοῦ ἁγίου Πνεύματος», καί τό ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἐκεῖνο διά τοῦ ὁποίου προσκυνοῦμε καί προσευχόμαστε, λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. 

2. Τό ὅτι αὐτό τό μυστήριο εἶναι ἀκατανόητο ὄχι μόνο στούς ἀνθρώπους ἀλλά καί στούς ἀγγέλους καί τούς ἀρχαγγέλους, αὐτό τό ἀποδεικνύει ξεκάθαρα τό γεγονός πού γιορτάζουμε σήμερα. Ὁ ἀρχάγγελος ἔφερε στήν Παρθένο τό χαρμόσυνο μήνυμα ὅτι θά συλλάβει. Ὅταν αὐτή ζητοῦσε νά μάθει πῶς θά γίνει αὐτό καί εἶπε στόν ἀρχάγγελο· «Πῶς θά μοῦ συμβεῖ αὐτό, ἀφοῦ δέν ἔχω συζυγικές σχέσεις μέ ἄνδρα;», ἐπειδή ἀδυνατοῦσε τελείως ὁ ἀρχάγγελος νά ἀπαντήσει στήν ἐρώτηση, κι αὐτός κατέφυγε στόν Θεό· «Τό ἅγιο Πνεῦμα θά ἔλθει ἐπάνω σου καί ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ θά σέ καλύψει». Μοιάζει ἡ περίπτωση σάν νά ρωτοῦσε κανείς τόν Μωυσῆ· «Πῶς προῆλθε ὁ ἄνθρωπος ἀπό τή γῆ; Πῶς δημιουργήθηκαν ἀπό τό χῶμα ὀστᾶ, νεῦρα καί σάρκα; Πῶς ἔγιναν τά αἰσθητήρια ὄργανα ἀπό ἀναίσθητη ὕλη; Καί ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ πάλι πῶς δημιουργήθηκε ἄνθρωπος; Πῶς τό ὀστό τεντώθηκε, διαιρέθηκε, ἑνώθηκε καί συνδέθηκε μέ ἄλλα; Πῶς προῆλθαν ἀπό τό ὀστό τά σπλάχνα, τά διάφορα ὑγρά τοῦ σώματος καί ὅλα τά ἄλλα;». Ὅπως λοιπόν ἄν ρωτοῦσε κανείς τόν Μωυσῆ ὅλα αὐτά, αὐτός δέν θά ἀπαντοῦσε μέ τίποτε περισσότερο παρά ὅτι ὁ Θεός πῆρε χῶμα ἀπό τή γῆ καί δημιούργησε τόν Ἀδάμ καί ἀφοῦ πῆρε μία πλευρά ἀπ’ αὐτόν δημιούργησε καί τήν Εὔα. Ἀπάντησε λοιπόν στήν ἐρώτηση ποιός τά ἔκανε ὅλα αὐτά, πῶς ὅμως δημιουργήθηκαν δέν τό εἶπε. Ἔτσι καί ὁ Γαβριήλ εἶπε ὅτι τήν ἄσπορη γέννα τήν πραγματοποίησε τό ἅγιο Πνεῦμα καί ἡ δύναμη τοῦ Ὑψίστου, τόν τρόπο ὅμως μέ τόν ὁποῖο ἔγινε δέν τόν εἶπε. Ἄν ὅμως γιά τήν Ἐλισάβετ ἀνατρέξεις, θά θυμηθεῖς ὅτι ἐνῶ ἦταν στείρα, συνέλαβε παιδί στά γηρατειά της καί ὅτι ὁ ἄγγελος δέν μπόρεσε νά πεῖ τίποτε περισσότερο παρά ὅτι «γιά τόν Θεό τίποτε δέν εἶναι ἀκατόρθωτο». Πῶς λοιπόν θά μποροῦσε νά μιλήσει γιά τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἔγινε, γιά μιά παρθένο πού συνέλαβε καί γέννησε; 

3. Σημαίνει ὅμως καί κάτι περισσότερο αὐτό πού εἶπε ὁ ἀρχάγγελος στήν Παρθένο, γιατί σημαίνει ἀκόμη πιό μεγάλο μυστήριο. Λέει· «Τό ἅγιο Πνεῦμα θά ἔλθει ἐπάνω σου καί ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ θά σέ καλύψει». Γιατί; Διότι αὐτός πού θά γεννηθεῖ δέν θἆναι προφήτης, οὔτε ἁπλός ἄνθρωπος ὅπως ὁ Ἀδάμ, ἀλλά «Υἱός τοῦ Ὑψίστου θά ὀνομαστεῖ» καί σωτήρας καί λυτρωτής τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων καί βασιλιάς αἰώνιος. Γιατί ὅπως τά βράχια, πού ξεκολλοῦν ἀπό τήν κορυφή τοῦ βουνοῦ καί κατρακυλοῦν μέχρι τούς πρόποδες, τά ὑποδέχονται διαδοχικά πολλοί γκρεμοί, ἔτσι καί μᾶς ἀπό τότε πού ἐκπέσαμε ἀπό τόν Παράδεισο καί ἀπό τή θεία ἐντολή καί τή μακάρια ζωή ἐκεῖ, καί ἐνῶ κυλούσαμε μέχρι τόν Ἅδη πολλά δεινά μᾶς ὑποδέχτηκαν. Ἡ γῆ δέν φύτρωσε μόνον ὁρατά ἀγκάθια καί τριβόλια, σύμφωνα μέ τήν κατάρα πού δόθηκε στόν προπάτορα Ἀδάμ, ἀλλά πολύ περισσότερο γεμίσαμε ἀπό ἀγκάθια πολύμορφων πονηρῶν παθῶν καί ἀπό τά φοβερά τριβόλια τῆς ἁμαρτίας. Τό γένος μας δέν ἀπέκτησε μόνον ἐκείνη τή λύπη πού κληρονόμησε ἡ πρόγονός μας Εὔα μέ τήν κατάρα πού τήν καταδίκαζε μέ πόνους νά γεννᾶ, ἀλλά καί ὅλη σχεδόν ἡ ζωή μας ἔγινε ὀδύνη καί λύπη. 

4. Ὅμως ὁ Θεός πού μᾶς ἔπλασε μᾶς ἀντιμετώπισε φιλάνθρωπα ἐξαιτίας τῆς εὐσπλαχνικότητάς του καί ἀφοῦ ἔγειρε τούς οὐρανούς καί κατέβηκε στή γῆ καί ἔλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση μας ἀπό τήν ἁγία Παρθένο, τήν ἀνακαίνισε, τήν ἐπανέφερε στήν προηγούμενη θέση της, μᾶλλον τήν ἀνύψωσε σέ θεῖο καί οὐράνιο ὕψος. Θέλοντας νά φέρει αὐτό εἰς πέρας, μᾶλλον νά πραγματοποιήσει τό προαιώνιο σχέδιό του σήμερα, στέλνει τόν ἀρχάγγελο Γαβριήλ, ὅπως λέει ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς· «Στή Ναζαρέτ σέ μιά παρθένο, πού ἦταν ἀρραβωνιασμένη μέ κάποιον πού τόν ἔλεγαν Ἰωσήφ καί καταγόταν ἀπό τή γενιά τοῦ Δαβίδ. Τήν παρθένο τήν ἔλεγαν Μαριάμ». 

5. Στέλνει λοιπόν ὁ Θεός τόν ἀρχάγγελο στήν Παρθένο καί ἐνῶ μένει αὐτή παρθένος τήν κάνει μητέρα του μόνον μ’ ἕναν χαιρετισμό, ἐπειδή βέβαια ἄν θά συλλαμβανόταν μέ σπέρμα, δέν θά ἦταν καινός ἄνθρωπος, οὔτε ἀναμάρτητος καί σωτήρας τῶν ἁμαρτωλῶν. Γιατί ἡ κίνηση τῆς σάρκας στή διαδικασία τῆς γεννήσεως, καθώς δέν ὑποτάσσεται στόν ταγμένο ἀπό τόν Θεό νοῦ νά ἡγεμονεύει μέσα μας, δέν εἶναι ἐντελῶς ἀμέτοχη ἀπό ἁμαρτία. Γι’ αὐτό καί ὁ Δαβίδ ἔλεγε· «Ἔγινε ἡ σύλληψή μου ἀπό ἁμαρτωλούς γονεῖς καί μέσα σέ ἁμαρτίες μέ γέννησε ἡ μητέρα μου». Ἄν λοιπόν ἡ σύλληψη τοῦ Θεοῦ θά γινόταν ἀπό σπέρμα, δέν θά ἦταν καινός ἄνθρωπος, οὔτε θά ἦταν ἀρχηγός τῆς καινῆς ζωῆς πού ποτέ δέν παλαιώνει. Γιατί ἄν ἀνῆκε στήν παλιά ἐκείνη κατηγορία τῶν ἀνθρώπων καί ἦταν κληρονόμος τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, δέν θά μποροῦσε νά ἔχει ὁ ἴδιος μέσα του ἀκέραιη τή θεότητα καί νά κάνει τή σάρκα του ἀνεξάντλητη πηγή ἁγιασμοῦ, ὥστε μέ τήν ἄφθονη δύναμή του νά ξεπλύνει τόν μολυσμό τῶν προπατόρων καί ὅλους τούς μελλοντικούς ἀνθρώπους νά μπορεῖ νά τούς ἁγιάζει. Γι’ αὐτό οὔτε ἄγγελος, οὔτε ἄνθρωπος, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἦλθε καί μᾶς ἔσωσε, ἀφοῦ συνελήφθη καί σαρκώθηκε σέ παρθενική μήτρα καί παρέμεινε ἀναλλοίωτος Θεός. 

6. Ἔπρεπε ὅμως καί μάρτυρα νά ἔχει τήν Παρθένο γιά τήν ἄσπορη σύλληψη καί συνεργό σ’ αὐτά πού θά συνέβαιναν κατ’ οἰκονομία Θεοῦ. Ποιά ἦταν αὐτά; Ἡ ἄνοδος στή Βηθλεέμ, ὅπου συνέβη ἡ γέννηση, τήν ὁποία οἱ οὐράνιοι ἄγγελοι ἀνακοίνωσαν καί δόξασαν. Τήν προσέλευση στόν ναό, ὅπου ἀπό τόν Συμεών καί τήν Ἄννα ὀνομάστηκε τό βρέφος Κύριος ζωῆς καί θανάτου. Τή φυγή στήν Αἴγυπτο ἐξαιτίας τοῦ Ἡρώδη, τήν ἐπάνοδο ἀπό τήν Αἴγυπτο σύμφωνα μέ τίς ἱερές προφητεῖες καί ὅλα τά ἄλλα ὅσα δέν εἶναι εὔκολο τώρα νά ἀπαριθμήσω. Γι’ αὐτό ὁ Ἰωσήφ προσλήφθηκε ὡς μνηστήρας καί ὁ ἄγγελος στάλθηκε «σέ μιά παρθένο, πού ἦταν ἀρραβωνιασμένη μέ κάποιον πού τόν ἔλεγαν Ἰωσήφ». Τό ἀπ’ τήν οἰκογένεια καί τή γενιά τοῦ Δαβίδ νά τό συσχετίζουμε καί μέ τούς δυό, γιατί καί οἱ δυό καί ἡ Παρθένος καί ὁ Ἰωσήφ ἀνήκουν στό γένος τοῦ Δαβίδ. 

«Καί τό ὄνομα», λέει, «τῆς παρθένου ἦταν Μαριάμ», αὐτό σημαίνει Κυρία. Συνυπάρχουν βέβαια καί ἡ ἀξία τῆς Παρθένου καί ἡ βεβαιότητα τῆς παρθενίας της καί ἡ ἐντελῶς ἀλλαγμένη ζωή της, ἡ ὁποία εἶναι ἀπολύτως ἐξακριβωμένο ὅτι θά μποροῦσε νά χαρακτηρισθεῖ ἐντελῶς ἄμεμπτη. Κυρίως ἐπειδή ἦταν ὄνομα καί πράγμα παρθένος, κατεῖχε στόν ἀνώτατο βαθμό τήν ἁγνεία ἔχοντας καί τό σῶμα καί τήν ψυχή καί τίς δυνάμεις τῆς ψυχῆς κι ὅλες τίς σωματικές αἰσθήσεις τελείως καθαρές ἀπό κάθε μολυσμό. Καί τόσο πολύ ἔγκυρα καί σίγουρα καί θά μπορούσαμε νά ποῦμε ἀποδεδειγμένα καί σέ ὅλα ἀπαραβίαστη ἦταν ὅλον τόν καιρό, ὅπως μιά κλειστή θύρα φυλάγει τά ἀποταμιευμένα μέσα κι ἕνα κλειστό βιβλίο διατηρεῖ τά γραμμένα ἀθέατα ἀπό κάθε ἀναγνώστη, ἀφοῦ καί γι’ αὐτήν ἔχει γραφεῖ· «Αὐτό εἶναι τό κατάκλειστο βιβλίο καί αὐτή ἡ πύλη θά εἶναι κλειστή καί κανείς δέν θά περάσει διά μέσου αὐτῆς». 

7. Ἀλλά καί μ’ ἄλλο τρόπο πάλι εἶναι Κυρία ἡ Παρθένος ὡς πρός τήν ἀξία της, ἀφοῦ δεσπόζει σ’ ὅλα, καθώς συνέλαβε τόν φυσικό Δεσπότη τοῦ σύμπαντος ὄντας παρθένος καί τόν γέννησε μέ θεῖο τρόπο. Ἐπιπλέον εἶναι Κυρία ὄχι μόνο ἐπειδή εἶναι ἐλεύθερη ἀπό κάθε δουλεία καί ὑποταγμένη στή θεία ἐξουσία, ἀλλά ἐπειδή εἶναι ἡ πηγή καί ἡ ρίζα τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους καί μάλιστα μετά τήν ἀπόρρητη καί χαρμόσυνη γέννα της. Κάθε γυναίκα πού παντρεύεται, ὑποταγμένη μᾶλλον παρά κυρία εἶναι, μάλιστα μετά τή γεμάτη λύπες καί πόνους γέννα της, σύμφωνα μέ τή γνωστή κατάρα ἐναντίον τῆς Εὔας· «Μέ πόνους θά γεννᾶς τά τέκνα σου, θά ἐξαρτᾶσαι πάντοτε ἀπό τόν ἄνδρα σου καί αὐτός θά εἶναι κύριός σου». Ἀπ’ αὐτήν τήν κατάρα ἀπελευθέρωσε τό ἀνθρώπινο γένος ἡ Παρθενομήτωρ καί δέχεται σάν ἀντάλλαγμα τή χαρά καί τήν εὐλογία τοῦ ἀγγέλου. Γιατί λέει ἡ Γραφή, ὅτι τήν ἐπισκέφθηκε ὁ ἄγγελος καί εἶπε πρός τήν Παρθένο· «Χαῖρε, κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου. Εὐλογημένη ἀπ’ τόν Θεό εἶσαι ἐσύ, περισσότερο ἀπ’ ὅλες τίς γυναῖκες». Ὁ ἀρχάγγελος λέγοντας πρός αὐτήν· «Ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου», δέν προφητεύει τό μέλλον, ἀλλά ἀναγγέλλει αὐτό πού μέ ἀόρατο τρόπο ἔβλεπε ἐκείνη τή στιγμή. Καταλαβαίνοντας ὁ ἀρχάγγελος ὅτι αὐτή ἦταν γεμάτη ἀπό ἀνθρώπινα καί θεία χαρίσματα καί στολισμένη μ’ ὅλα τά χαρίσματα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, σωστά τήν προσαγόρευσε κεχαριτωμένη. Ἀντιλαμβανόμενος ὅτι ἤδη κατοικοῦσε μέσα της αὐτός πού ἔκλεινε μέσα του ὅλους τούς θησαυρούς καί προβλέποντας τήν ἄλυπη κυοφορία της καί τή χωρίς πόνους γέννα της, προκαταβολικά τήν προέτρεπε νά χαίρεται καί διατείνονταν ὅτι εἶναι ἡ μόνη εὐλογημένη καί δοξασμένη, ὅπως ἦταν φυσικό, ἀνάμεσα σ’ ὅλες τίς γυναῖκες, γιατί καμιά ἄλλη γυναίκα, κι ἄν ἀκόμη δοξάστηκε, δέν ξεπέρασε στή δόξα τή θεομήτορα Παρθένο. 

8. Ἡ Παρθένος ὅμως ὅταν εἶδε ὅλα αὐτά, φοβήθηκε μήπως ἦταν κανένας ἄγγελος πού ἦλθε γιά νά τήν ἐξαπατήσει, ἐξαπατώντας ὅπως σάν τήν Εὔα ὅλες τίς ἀπερίσκεπτες, καί γι’ αὐτό δέν δέχτηκε ἀνεξέταστα τόν χαιρετισμό. Καί ἐπειδή δέν εἶχε ἀκόμη καταλάβει καθαρά τήν ἕνωσή της μέ τόν Θεό πού τῆς ἀνήγγειλε αὐτός, «ταράχτηκε», λέει ἡ Γραφή, ἀπ’ τά λόγια του, καθώς θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὑπερασπιζόταν γερά καί μ’ ὅλη της τή δύναμη τήν παρθενία της «καί προσπαθοῦσε νά ἐξηγήσει τί σήμαινε ὁ χαιρετισμός αὐτός». Γι’ αὐτό ἀμέσως ὁ ἀρχάγγελος διώχνει τόν ἅγιο φόβο τῆς κεχαριτωμένης Παρθένου, λέγοντας πρός αὐτήν· «Μή φοβᾶσαι Μαριάμ, ὁ Θεός σοῦ ἔδωσε τή χάρη του». Ποιά χάρη; «Αὐτή πού ἔχει ἰσχύ μόνον σ’ αὐτόν πού μπορεῖ τά ἀδύνατα καί πού ἔχει προοριστεῖ προαιωνίως μόνο γιά σένα. “Νά, θά μείνεις ἔγκυος”», λέει, «Ἀκούγοντας σύλληψη μή νομίζεις πώς θά χάσεις τήν παρθενία σου, γι’ αὐτό μή φέρνεις ἐμπόδια καί μήν ταράζεσαι». Γιατί αὐτό τό «Θά μείνεις ἔγκυος», πού εἰπώθηκε τότε στήν Παρθένο πού ἦταν ἤδη, ὑποδήλωνε τή σύλληψη συναρωγό στήν παρθενία. 

«“Νά, θά μείνεις ἔγκυος”», λέγει ἡ Γραφή, «“καί θά γεννήσεις Υἱό”. Θά παραμείνεις ὅπως εἶσαι τώρα καί μένοντας ἔτσι θά διατηρήσεις ἀπείραχτη τήν παρθενία σου, θά ἀποκτήσεις ἔμβρυο καί θά γεννήσεις τόν Υἱό τοῦ Ὑψίστου». Αὐτό τό πρόβλεψε καί ὁ Ἠσαΐας καί πρίν ἀπό πολλά χρόνια προέλεγε· «Νά, ἡ παρθένος θά συλλάβει ὑπερφυσικά καί θά γεννήσει γιό», καί ὅτι· «Ἦλθα σέ ἕνωση μέ τήν προφήτη». Πῶς λοιπόν ἦλθε σέ ἕνωση ὁ προφήτης μέ τήν προφήτη; Ὅπως τώρα ὁ ἀρχάγγελος πρός τή Θεοτόκο. Γιατί αὐτό πού τώρα αὐτός εἶδε, ἐκεῖνος τό προεῖδε καί τό προεῖπε. Ὅτι εἶναι προφήτης, δηλαδή ὅτι ἔχει προφητική χάρη ἡ Παρθένος, ἡ ὠδή της πρός τόν Θεό πού ἀναφέρεται στό Εὐαγγέλιο θά τό ἀποδείξει σ’ ὅποιον θέλει νά μάθει. 

«Ἦλθε λοιπόν σέ ἕνωση», λέγει ὁ Ἠσαΐας, «μέ τήν προφήτη», μέ τό προφητικό βέβαια πνεῦμα του, καί συνέλαβε «καί πρίν ἔλθουν οἱ πόνοι τοῦ τοκετοῦ, τούς ξεφεύγει καί γεννᾶ ἀρσενικό παιδί». Ὁ ἀρχάγγελος λέγει τώρα σ’ αὐτήν· «Θά γεννήσεις γιό καί θά τόν ὀνομάσεις Ἰησοῦ (πού ἑρμηνεύεται Σωτήρ). Αὐτός θά γίνει μέγας». Εἶπε πάλι ὁ Ἠσαΐας· «Θά εἶναι θαυμαστός σύμβουλος, Θεός ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἀρχηγός τῆς εἰρήνης, πατέρας τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». Σύμφωνα μ’ αὐτά εἶπε τώρα καί ὁ ἀρχάγγελος· «Αὐτός θά γίνει μέγας καί θά ὀνομαστεῖ Υἱός τοῦ Ὑψίστου». 

9. Πῶς ὅμως δέν εἶπε· «Εἶναι μέγας καί Υἱός Ὑψίστου», ἀλλά εἶπε· «Θά γίνει καί θά ὀνομαστεῖ»; Ὅπως ἀκριβῶς καί γιά τήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ μιλώντας καί συγχρόνως δηλώνοντας, ὅτι θά γίνει γνωστός σέ ὅλους καί θά κηρυχθεῖ ἀπ’ ὅλους ὅτι τέτοιος εἶναι, ὥστε ἀργότερα καί ὁ Παῦλος νά μπορεῖ νά λέει· «Ὁ Θεός φανερώθηκε ὡς ἄνθρωπος, κηρύχθηκε στά ἔθνη, τόν πίστεψε ὁ κόσμος», λέγει ἐπίσης καί «Σ’ αὐτόν θά δώσει ὁ Κύριος τόν θρόνο τοῦ Δαβίδ, τοῦ προπάτορά του. Θά βασιλεύσει γιά πάντα στούς ἀπογόνους τοῦ Ἰακώβ καί ἡ βασιλεία του δέν θά ἔχει τέλος». Αὐτοῦ πού ἡ βασιλεία δέν ἔχει τέλος, αὐτός εἶναι ὁ Θεός. Ὅμως αὐτός ἔχει καί πατέρα τόν Δαβίδ, ἀφοῦ ὁ ἴδιος εἶναι καί ἄνθρωπος, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι αὐτός πού θά γεννηθεῖ Θεός μαζί καί ἄνθρωπος, δηλαδή υἱός ἀνθρώπου καί Υἱός Θεοῦ ἀπό τόν Θεό καί Πατέρα, καί σάν ἄνθρωπος λαμβάνει τήν αἰώνια βασιλεία, ὅπως εἶδε καί προφήτευσε ὁ Δανιήλ πού λέει· «Παραͺτηροῦσα μέ προσοχή καί ἔβλεπα μέχρις ὅτου τοποθετήθηκαν οἱ θρόνοι καί ὁ Παλαιός τῶν ἡμερῶν, ὁ προαιώνιος Θεός καί Πατέρας, κάθησε στόν θρόνο. Καί νά κάποιος σάν γιός ἀνθρώπου ἐρχόταν πάνω στίς νεφέλες τοῦ οὐρανοῦ καί ἔφθασε μπροστά στόν Παλαιό τῶν ἡμερῶν. Σ’ αὐτόν δόθηκε ἡ ἐξουσία, ἡ τιμή, καί ἡ βασιλεία του θά εἶναι αἰώνια καί δέν θά ὑπολείπεται ἀπό κανέναν ἄλλον βασιλιά». 

10. Θά καθίσει στόν θρόνο τοῦ Δαβίδ «καί θά βασιλεύσει στούς ἀπογόνους τοῦ Ἰακώβ», ἐπειδή ὅπως ξέρουμε ὁ Ἰακώβ εἶναι ὁ πατριάρχης ὅλων τῶν θεοσεβῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ ὁ Δαβίδ πρῶτος ἀπ’ ὅλους μέ θεοσέβεια καί θεάρεστα βασίλευσε προτυπώνοντας τόν Χριστό, γιατί αὐτός τήν πατριαρχεία καί τή βασιλεία τίς συνένωσε σέ μιά οὐράνια καί αἰώνια ἀρχή. Ἡ κεχαριτωμένη Παρθένος, ὅταν ἄκουσε ἀπό τόν ἀρχάγγελο νά τῆς λέει αὐτά τά τόσο ἐξαίσια καί θεῖα λόγια, ὅτι δηλαδή· «Ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου», καί· «Νά, θά μείνεις ἔγκυος καί θά γεννήσεις γιό, τόν Υἱό τοῦ Ὑψίστου, πού θά βασιλεύει αἰωνίως», εἶπε· «“Πῶς θά μοῦ συμβεῖ αὐτό, ἀφοῦ δέν ἔχω συζυγικές σχέσεις μέ ἄνδρα;”. Ἐάν μοῦ φέρνεις αὐτήν τή χαρμόσυνη εἴδηση, πού εἶναι πάρα πολύ πνευματική καί ὑπεράνω σαρκικῶν παθῶν, ὅμως μοῦ μιλᾶς γιά σύλληψη καί κύηση καί γέννα καί προσθέτεις τό “Νά” στή σύλληψη, πῶς ὅμως θά μοῦ συμβεῖ αὐτό, ρωτῶ, ἀφοῦ δέν ἔχω συζυγικές σχέσεις μέ ἄνδρα;». 

11. Αὐτό τό λέει ἡ Παρθένος ὄχι γιατί δέν τό πιστεύει, ἀλλά ἐπειδή ζητᾶ νά μάθει, ὅσο εἶναι δυνατόν, πῶς θά συμβεῖ αὐτό τό γεγονός. Γι’ αὐτό καί τῆς λέει ὁ ἀρχάγγελος· «Τό ἅγιο Πνεῦμα θά ἔλθει ἐπάνω σου καί ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ θά σέ καλύψει. Γι’ αὐτό καί τό ἅγιο παιδί πού θά γεννήσεις θά ὀνομασθεῖ Υἱός Θεοῦ». Συνεχίζει ὁ ἄγγελος· «Ἐσύ βέβαια εἶσαι ἁγία καί κεχαριτωμένη, Παρθένε. Τό ἅγιο Πνεῦμα θά ἔλθει ἐπάνω σου μέ ὑψηλότερη προσθήκη ἁγιασμοῦ, γιά νά ἑτοιμάσει καί προκαταβολικά νά διευθετήσει τό ἔργο τῆς θείας δυνάμεως σέ σένα καί “ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ θά σέ καλύψει”, ἐνισχύοντάς σε συγχρόνως μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ πού θά σέ καλύψει καί μέ τήν ἕνωσή σου μ’ αὐτόν νά διαμορφωθεῖ μέσα σου ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά εἶναι ἅγιο αὐτό πού θά γεννηθεῖ, Υἱός Θεοῦ, δύναμη Ὑψίστου, διαπλασμένη σέ ἀνθρώπινη μορφή. “Μάθε ἀκόμη ὅτι ἡ συγγενής σου Ἐλισάβετ”, ἀφοῦ πέρασε ὅλη τή ζωή της στείρα, τώρα στά γηρατειά, ἐπειδή τό ἐπέτρεψε ὁ Θεός, παράδοξα “κυοφορεῖ, γιατί γιά τόν Θεό τίποτε δέν εἶναι ἀκατόρθωτο”». 

12. Τί κάνει λοιπόν ἐξαιτίας αὐτῶν ἡ κεχαριτωμένη Παρθένος, ἡ ἀσύγκριτη καί θεία κατά τή σύνεση; Πάλι καταφεύγει στόν Θεό καί ἀνυψώνεται πρός αὐτόν μέ προσευχή λέγοντας πρός τόν ἀρχάγγελο· «Ἐάν ἅγιο Πνεῦμα, ὅπως λές, θά ἔλθει ἐπάνω μου καθαρίζοντας ἀκόμη περισσότερο τήν ὕπαρξή μου καί ἐνισχύοντάς με νά δεχτῶ μέσα μου τό σωτήριο ἔμβρυο· ἐάν δύναμη Ὑψίστου θά μέ καλύψει δίνοντας ἀνθρώπινη μορφή σ’ αὐτόν πού μέ μορφή Θεοῦ βρίσκεται μέσα μου καί θά δημιουργήσει ἄσπορη γέννα· ἐάν αὐτό πού θά γεννηθεῖ εἶναι ἅγιο καί Υἱός Θεοῦ καί αἰώνιος Θεός καί βασιλιάς —γιατί γιά τόν Θεό τίποτε δέν εἶναι ἀδύνατο— “Εἶμαι μιά δούλη τοῦ Κυρίου, ἄς γίνει τό θέλημά του σ’ ἐμένα, ὅπως μοῦ τό εἶπες”». Ἔφυγε ἀπ’ αὐτήν ὁ ἄγγελος ἀφήνοντας στήν κοιλιά της τόν Δημιουργό τοῦ σύμπαντος συγκροτημένο σέ σῶμα καί μέ αὐτήν τήν ἕνωση πού συνέβη μέσα της, τήν ὁποία ὑπηρέτησε, χαρίζοντας στόν κόσμο τή σωτηρία. 

13. Ἔτσι καί ὁ Ἠσαΐας μέ ὅσα ἤδη ἀξιώθηκε εὐλογημένα νά γνωρίσει, σαφῶς τά προδιέγραψε, γιατί δέν εἶδε ἀμέσως τόν Σεραφείμ νά παίρνει τό ἀναμμένο κάρβουνο ἀπό τό νοητό θυσιαστήριο στόν οὐρανό. Ὁ Σεραφείμ ἔπιασε τό κάρβουνο μέ τή λαβίδα καί μ’ αὐτήν ἄγγιξε τά χείλη του καί τοῦ χάρισε τήν κάθαρση. Αὐτό τό περιστατικό τῆς λαβίδας εἶναι παρόμοιο μ’ ἐκεῖνο τό μεγάλο θέαμα τό ὁποῖο εἶδε ὁ Μωυσῆς, δηλαδή μία βάτο νά φλέγεται, ἀλλά νά μήν καίγεται. 

Ποιός δέν γνωρίζει ὅτι ἡ Παρθενομήτωρ εἶναι ἐκείνη ἡ βάτος καί ἡ λαβίδα, ἀφοῦ συνέλαβε μέσα της τό θεϊκό πῦρ χωρίς νά καεῖ, καί ὅτι ἐδῶ στή σύλληψη βοήθησε ὁ ἀρχάγγελος καί αὐτόν πού πῆρε πάνω του τίς ἁμαρτίες τῶν ἀνθρώπων διά μέσου αὐτῆς τόν συνέδεσε μέ τό ἀνθρώπινο γένος καί ὅτι μ’ αὐτήν τήν ἀπόρρητη ἕνωση ἐμᾶς μᾶς καθάρισε ἐντελῶς; Λοιπόν μόνον αὐτή ἡ Παρθενομήτωρ εἶναι τό σύνορο μεταξύ κτιστῆς καί ἄκτιστης φύσης καί ὅσοι πιστεύουν στόν Θεό, αὐτήν γνωρίζουν ὡς “Χώρα τοῦ ἀχωρήτου”, καί ὅσοι ὑμνοῦν τόν Θεό αὐτήν θά ὑμνήσουν μετά τόν Θεό. Αὐτή εἶναι ἡ αἰτία ὅλων τῶν πρίν ἀπ’ αὐτήν καί προστάτης τῶν μετά ἀπ’ αὐτήν καί πρόξενος τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. Αὐτή εἶναι τό θέμα τῶν προφητῶν, ἡ ἀρχή τῶν ἀποστόλων, τό στήριγμα τῶν μαρτύρων, τό θεμέλιο τῶν δασκάλων. Αὐτή εἶναι ἡ δόξα τῶν ἐπίγειων, ἡ τερπνότητα τῶν οὐρανίων, τό στολίδι ὅλης τῆς κτίσης. Αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή καί ἡ πηγή καί ἡ ρίζα τῆς ἐλπίδας μας πού βρίσκεται στόν οὐρανό, τήν ὁποία μακάρι ὅλοι ἐμεῖς νά μπορέσουμε νά πετύχουμε μέ τίς δικές της πρεσβεῖες πού πραγματοποιοῦνται γιά χάρη μας, γιά νά δοξάζεται ὁ γεννημένος πρίν ἀπ’ ὅλους τούς αἰῶνες ἀπό τόν Πατέρα Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Κύριός μας, πού σαρκώθηκε στούς ἔσχατους χρόνους ἀπ’ αὐτήν, στόν ὁποῖο ἀνήκει κάθε δόξα, τιμή καί προσκύνηση, τώρα καί πάντοτε καί στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Πηγή: Δημητρίου Τσάμη, ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΟΝ Β΄, Ἔκδοσις Ὀρθοδ. Χριστ. Ἀδελφ. ΛΥΔΙΑ.