Τά Νέα Κερδύλια εἶναι νέο, πράγματι, μικρό παραθαλάσσιο χωριό, τοῦ Στρυμωνικοῦ κόλπου, στό σύνορο τῶν νομῶν Θεσσαλονίκης-Σερρῶν, στούς πρόποδες τοῦ Κερδυλίου Ὄρους, πού χτίσθηκε μόλις τό 1950.
Μιά μικρή πινακίδα στήν εἴσοδο τοῦ χωριοῦ «Πρός Ἡρῶον», μᾶς θυμίζει τό χρέος μας.
Ἔτσι συνηθίζουμε στήν Ἑλλάδα. Κάθε πόλη, κωμόπολη, χωριό ἔχει καί τό Ἡρῶον του. Εἶναι τό μνημεῖο ὅπου στίς ἐθνικές ἐπετείους ὅπως καί στίς τοπικές, συγκεντρώνονται οἱ πολῖτες νά ἀποτίσουν φόρο τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης στούς ἥρωές τους· στούς τοπικούς καί πανελληνίους, καθώς γνωρίζουν πόσα ἐκεῖνοι θυσίασαν γιά νά σκέπτονται αὐτοί ἐλεύθερα καί νά ζοῦν ἐλεύθεροι.
Ἕνας πελώριος, ὁλόλευκος Σταυρός, ἕνας ὁμαδικός τάφος καί μία ταφόπλακα μέ γραμμένα τά 235 ὀνόματα τῶν γενναίων ἀνδρῶν, μαρτυροῦν τή γενοκτονία τῶν Κερδυλιωτῶν ἀπό τούς Ναζί κατακτητές.
Φθινόπωρο 1941
Ἡ Πατρίδα μας εἶναι ἤδη ὑπό γερμανική κατοχή. Τά γεγονότα γνωστά. Ἡ κατοχή, ἡ καταπίεση, ἡ φτώχεια, ἡ πεῖνα καθημερινά ταλανίζουν τόν ἑλληνικό λαό. Ἐκεῖνος, ὅμως, ἀδούλωτος στό πνεῦμα, δέν ὑπολογίζει τό σῶμα, δέν φείδεται κόπους καί θυσίες καί ἀντιστέκεται. Ἀντιστέκεται καθημερινά, ὅπως μπορεῖ· κλέφτικα, ἀντάρτικα, προκαλώντας δολιοφθορές. Μικροί, μεγάλοι, ἄνδρες, γυναῖκες, γέροι, παιδιά ρίχνονται στόν ἀγῶνα ἐναντίον τοῦ κατακτητῆ, ξαναζωντανεύοντας μεγάλα ἱστορικά γεγονότα καί γράφουν τώρα δική τους ἱστορία.
Γιά τούς Κερδυλιῶτες τοῦ 1941, ἡ ἀπόφαση νά συνεχισθεῖ ὁ ἔνδοξος πόλεμος τῶν ἀλβανικῶν βουνῶν, τῆς Πίνδου, τοῦ Γράμμου καί τοῦ Βίτσι καί νά ξεπληρωθεῖ ἡ θυσία στό Ροῦπελ εἶναι εἰλημμένη. Τί κι ἄν ὁ κατακτητής κατασκήνωσε δίπλα τους, μέ τούς 250 πάνοπλους στρατιῶτες του, γιά νά φυλάει τήν στρατιωτικῆς σημασίας γέφυρα τοῦ Στρυμῶνα ποταμοῦ; Αὐτοί, ἀξιοποιώντας τή θέσι τῶν χωριῶν τους καί ἔχοντας ὡς ἄλλοθι τήν ἐργασία τους, ὡς δασοκόμοι, συνεργάζονται μέ τήν ἀντάρτικη ὁμάδα τοῦ δασκάλου Γεωργίου Λασάνη, «Ὀδυσσέας Ἀνδροῦτσος» καί ἑτοιμάζονται γιά πράξεις ἀντίστασης…
Οἱ Γερμανοί κάτι ἀντιλήφθηκαν… καί φοβούμενοι τά σαμποτάζ, τρομοκρατοῦν τούς χωρικούς, προβαίνοντας ἀρχικά σέ ὑποχρεωτικό ἀφοπλισμό ἀκόμη καί κυνηγητικῶν ὅπλων. Στή συνέχεια ἐπισκέπτονταν πολύ συχνά τά δύο χωριά Ἄνω καί Κάτω Κερδύλια ὡς ἐπίδειξη ἰσχύος καί ἀπαιτοῦν «πίστη στό Φύρερ», ζητώντας πράξεις ὑποτέλειας, στίς ὁποῖες φυσικά οἱ κάτοικοι ἀρνοῦνταν νά συμπράξουν. Γι’ αὐτό, δοθείσης τῆς εὐκαιρίας, χωρίς ἀποδείξεις, οὔτε κἄν καί ἐνδείξεις ἐνοχῆς, προέβησαν σέ ἀντίποινα γιά τό φόνο δύο Γερμανῶν ναυτῶν!
17 Ὀκτωβρίου 1941, 8.30 π.μ.
Δύο λόχοι πάνοπλων Γερμανῶν στρατιωτῶν περικύκλωσαν τίς δύο κοινότητες Ἄνω καί Κάτω Κερδυλίων.
Ὧρες μαρτυρικές, ἀξέχαστες θά ζήσουν οἱ χωρικοί.
Ἀκολουθεῖ συγκέντρωση ὅλων τῶν κατοίκων στίς θέσεις Ἀλώνια-Κοῦτρες, στό ξέφωτο. Οἱ Γερμανοί διοικητές τῶν λόχων ὀργισμένοι, διατάσσουν μέ σπασμένα ἑλληνικά, βρίζουν, κλωτσοῦν, χωρίς διάκρισι, ἀρρώστους, γέροντες, παιδιά, ἔγκυες γυναῖκες. Χωρίζουν τούς ἄρρενες ἀπό 16 χρονῶν καί πάνω, ἀπό τά γυναικόπαιδα, τά ὁποῖα ἀπωθοῦν μέ βία στίς γειτονικές χαράδρες. Βέβαια, λυπήθηκαν τά κατοικίδια ζῶα τῶν χωριῶν τά ὁποῖα μέ ἰδαίτερη φροντίδα οἱ Γερμανοί στρατιῶτες ἀπελευθέρωσαν καί ἔδιωξαν ἔξω ἀπό τά χωριά… ᾽Ακολούθως κάλυψαν τά δύο χωριά μέ εὔφλεκτη σκόνη.
Προσκλητήριο μελλοθανάτων ἀπό τά μητρῶα ἀρρένων τῶν δύο κοινοτήτων, θά σιγουρέψει τό τέλειο ἔγκλημα. Μοναδική ἐξαίρεση τῆς τελευταίας στιγμῆς οἱ δύο ἱερεῖς τῶν χωριῶν, οἱ δάσκαλοι, ὡς βέβαιοι ἑτεροδημότες, καί 23 γέροντες, τούς ὁποίους ἔκλεισαν στήν κοινότητα…
Συγκεντρώθηκαν 235 ἄνδρες. 235 χαριστικές βολές καί τό πρῶτο μέρος τῆς θηριωδίας ἐκτελέσθηκε.
Ἀκολούθησε ἡ πυρπόληση τῶν χωριῶν. Ἡ Κερδυλιώτισσα Μάνα, σύζυγος, ἀδελφή, γενναῖες ἀπόγονοι ἡρωϊκῶν ἑλληνίδων, μέ φρίκη γιά τό ἀνείπωτο δράμα θρηνοῦν. Κλαυθμός, θρῆνος, σπαραγμός.
Σέ λιγότερο ἀπό μία ὥρα χάθηκαν 235 ἄνδρες. Τά δύο χωριά ἔγιναν στάχτη… Γλύτωσαν μόνο οἱ δύο ἐκκλησίες. Σκηνές φρικιαστικές, σέ ἀγριότητες καί βία, ἐξελίχθηκαν μπροστά στά μάτια τῶν παιδιῶν. Ἡ ὄμορφη καί καταπράσινη κοιλάδα μετατράπηκε σέ κόλαση.
Φλόγες, καπνός, μαυρίλα!
Τά δεκαπεντάχρονα ἀγόρια ξαφνικά ἔγιναν ἄνδρες καί οἱ ἔφηβες νιές, γυναῖκες. Εἶναι αὐτοί πού δίνουν δύναμη στά πόδια τῶν Κερδυλιωτισσῶν νά συρθοῦν ὥς τόν τόπο τῆς ἐκτέλεσης, νά δώσουν τόν τελευταῖο ἀσπασμό, νά ἀνοίξουν πρόχειρα ἕνα λάκκο μέ τά χέρια, ἴσα-ἴσα νά σκεπάσουν τά πτώματα μήν τά φᾶνε τ’ ἀγρίμια… Ποιόν πρῶτα νά κλάψουν; Τόν γιό, τό σύζυγο ἤ τόν πατέρα;
Παραφροσύνη! Ἀπόγνωσι, γιά τό ὀρφανό παιδί, τήν ἀπροστάτευτη χήρα, τήν ἀπαρηγόρητη μάνα, τήν τραγική ἀδελφή.
Νυχτώνει… κι αὐτοί παίρνουν τό δρόμο τῆς προσφυγιᾶς. Εἶναι ὁ μόνος πού ἔχουν. Τά γειτονικά χωριά τούς περιθάλπουν.
Τά ὄμορφα χωριά τῆς κοιλάδας τῶν Κερδυλίων ὀρῶν, Ἄνω καί Κάτω Κερδύλια, χάθηκαν ἀπό τό χάρτη τῆς Ἑλλάδος, ὄχι ὅμως κι ἀπό τίς ψυχές τῶν ἐπιζώντων.
Αὐτή ἡ ἐπιχείρηση ἐκκαθάρισης ὡς παραδειγματισμό καί τιμωρία, ἦταν ἡ πρώτη τοῦ εἴδους της πού ἄρχισε νά ἐφαρμόζει ὁ Φύρερ, ἀλλά ὄχι καί ἡ τελευταία. Θά ἀκολουθήσουν, δυστυχῶς, κι ἄλλες, κι ἄλλες πολλές.
Ὁ Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας κ. Κωστῆς Στεφανόπουλος, μέ Προεδρικό Διάταγμα, στίς 7-12-1998, θά ἀναγνωρίση 8 ἑλληνικές πόλεις καί 22 χωριά τῆς Πατρίδος μας ὡς «μαρτυρικά», θύματα ὅλα τῆς παραφροσύνης τοῦ Χίτλερ. Ἔτσι, ἐκ μέρους τῆς πολιτείας ἀποδόθηκε ὁ ἐλάχιστος φόρος τιμῆς στούς νεότερους ἐθνομάρτυρες.
Ἕνας ὁλόλευκος πελώριος Σταυρός,
μιά ταφόπλακα μέ 235 χαραγμένα ὀνόματα,
ἕνα Ἡρῶον,
θά θυμίζουν
τήν ἀντίστασι, τό μαρτύριο, τή θυσία καί τέλος, τή λύτρωσι τῶν γενναίων τῶν βουνῶν. Καθώς καί τό χρέος τό δικό μας γιά ἕνα μνημόσυνο ὑπέρ ἀναπαύσεως, ἕνα δάφνινο στεφάνι τιμῆς, λίγα ὁλόδροσα λουλούδια γιά συντροφιά.
Πηγή: Περιοδικό «ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ», τεῦχος 416, Ὀκτώβριος 2007.
